Toch mogen we het probleem ook niet overschatten. De industrie heeft een groot aanpassingsvermogen. In China worden fabrieken langzaamaan terug opgestart, nu de stijging van het aantal besmettingen over haar hoogtepunt heen lijkt te zijn. Bovendien zijn dit soort gezondheidscrises over het algemeen van korte duur en leiden ze meestal slechts tijdelijk tot een daling van de groei, waarna de inhaalbeweging fors kan zijn. En omdat de beurzen altijd naar de toekomst kijken, is het logisch dat ook hun terugval maar tijdelijk is. In ons Cadelam-artikel trekken we de parallel met SARS. 

De politieke tegenwind gaat liggen

De politieke tegenwind van 2019 ging dit jaar toch wat liggen: de handelsrelatie tussen China en de Verenigde Staten zit weer op de rails, de brexitonderhandelingen zijn nu eindelijk van start gegaan, de gelehesjesbeweging lijkt bedaard, het is weer wat kalmer in het Midden-Oosten en president Trump is vrijgesproken in het afzettingsproces dat tegen hem liep. Ook al zijn de problemen lang niet van de baan, de geopolitieke onzekerheid is aanzienlijk verminderd. En dat is welgekomen nieuws voor de economie en de beurzen.

Handelsrelatie VS – China op de rails

China en de Verenigde Staten sloten een handelsakkoord dat ambitieuzer is dan verwacht. Het regelt de bescherming van intellectuele rechten, brengt de handel tussen beide landen opnieuw in evenwicht en schroeft de douanetarieven van vorig jaar terug. Dat zou de internationale handel toch opnieuw moeten aanwakkeren. Uiteraard gaat het slechts om de eerste fase van een algemeen akkoord en valt nog af te wachten of de afspraken daadwerkelijk zullen worden nageleefd. De corona-epidemie zal de volledige uitvoering zeker vertragen.

Go voor brexitonderhandelingen

In het Verenigd Koninkrijk is de toestand duidelijk geworden sinds de conservatieven de verkiezingen gewonnen hebben. De brexitonderhandelingen zijn eindelijk van start gegaan. Tegen eind dit jaar wil men tot een oplossing komen. Dat lijkt ambitieus. Want de verwachtingen van de Britten zijn hoog gespannen, waardoor een harde brexit of een verlenging van de onderhandelingsperiode niet uit te sluiten valt. Hoe dan ook is er toch wat onzekerheid weggenomen, en dat stelt bedrijven in staat om nieuwe investeringen te doen. Wellicht zal het evenwicht zich herstellen in het voordeel van de eurozone.

Rustiger in het Midden-Oosten

De hemel boven het Midden-Oosten klaart wat op en de risico’s op een escalatie van de conflicten worden kleiner. De Syrische regering verovert beetje bij beetje de controle over het land. Turkije zet ondertussen de poorten wel open voor Syriërs die naar Europa willen vluchten. Iran lijkt tot rust te komen. En de VS tekenen een vredesakkoord met de taliban in Afghanistan. In dit deel van de wereld is de rust natuurlijk altijd op zijn minst gespannen. Toch neemt het strategische belang van de regio af naarmate olie vervangen wordt door alternatieve energiebronnen.

Centrale banken steken tandje bij

In 2019 toonden de centrale banken zich al bijzonder slagvaardig, door geld in de economie te injecteren en de rentes te verlagen. Dankzij hun gezamenlijke optreden zouden ze 0,5% toegevoegd hebben aan de groei in 2019. Ook dit jaar zouden de effecten daarvan nog voelbaar moeten zijn. De belangrijkste centrale banken kondigden immers aan dat ze ook in 2020 vasthouden aan hun soepele rentebeleid. Met de uitbraak van het coronavirus steken ze nog een tandje bij. Op dinsdag verminderde de Fed, de Amerikaanse centrale bank, de rente drastisch met 0,5%. Dat is sneller en forser dan verwacht. Eerder al hadden de centrale banken van Australië, Maleisië en Japan verdere ondersteunende maatregelen genomen. Woensdag verlaagde Canada eveneens haar rente met 0,5%, en ook Christine Lagarde van de ECB staat klaar om de rente te knippen. De centrale banken houden ook de krediettoevoer in stand naar bedrijven die door de epidemie getroffen zijn. Daarnaast schieten regeringen in China, Japan, Australië en Italië in actie met fiscale stimuleringsplannen.

De economische situatie tot nu toe

In de VS

De Verenigde Staten zitten volop in verkiezingsmodus en zullen trachten de geopolitieke rust te behouden. De regering zal er alles aan doen om de economie en de markten te ondersteunen met het oog op de herverkiezing van de president. De resultaten van Super Tuesday duiden Joe Biden aan als voorlopige presidentskandidaat voor de Democraten. Hij vertegenwoordigt de gematigde vleugel van de partij, dat stelt de beurzen gerust.

De economische activiteit zou op peil moeten blijven dankzij de consumptie. De koopkracht zit in de lift door de jobcreatie en de loonsverhogingen van gemiddeld 3%. Ook de bouwsector verpulvert alle records. De verwerkende nijverheid moet dan weer 1,3% prijsgeven (onder andere door Boeing), maar de impact ervan blijft beperkt omdat deze sector nog maar 12% van het bbp vertegenwoordigt. De bedrijfsinvesteringen lopen ook terug, maar zouden opnieuw moeten aantrekken zodra de onzekerheid die weegt op de buitenlandse handel wegebt. De groei zou globaal genomen lager moeten liggen dan in 2019 door het wegvallen van de effecten van de fiscale herstelmaatregelen van vorig jaar, al zal ze toch rond 2% blijven schommelen.

Het ‘twin deficit’ (dubbel tekort op begroting en handel) blijft zorgwekkend. Ondanks het tumult over de handelsverdragen verandert er weinig aan het tekort op de handelsbalans. De begrotingsmaatregelen om de groei aan te zwengelen creëren een overheidstekort – momenteel 1.000 miljard Amerikaanse dollar of 4,5% van het bbp. Dat is niet houdbaar, volgens de voorzitter van de Federal Reserve. De overheidsschuld dikt aan: de federale schuld en de schuld van de deelstaten schurkt aan tegen 100% van het bbp. Ook bedrijven torsen een steeds zwaardere schuldenlast, vooral de meest risicovolle ondernemingen. Deze ontwikkelingen kunnen de economische expansie op termijn afremmen.

In Europa

In de eurozone zorgt de consumptie nog altijd voor groei. De werkgelegenheid stijgt er onafgebroken sinds midden 2013, met 11,4 miljoen nieuwe jobs en een dalende werkloosheid van 12% tot 7,5%. De industriële productie verloor in 2019 terrein door de handelsconflicten en de specifieke problemen in de autosector, maar lijkt nu te stabiliseren. De export naar China en Turkije herstelt zich en de uitvoer naar de VS blijft status quo. In 2020 zou de groei rond de 1% moeten uitkomen. Duitsland blijft wat achterophinken, en Frankrijk recht de rug ondanks de sociale onrust.

Het Verenigd Koninkrijk gaat gebukt onder de brexit en zal in principe met 0,8% groeien, tenzij de exit uit de EU moeilijk verloopt.

In Azië

Japan zou moeten stranden op een groei van 0,2%. Het land ondervindt de nadelen van een belastingverhoging op de consumptie in november van vorig jaar. Dat wordt wel gecompenseerd door uitzonderlijke fiscale stimuli van 2,4% van het bbp, de grootste begrotingsinspanning sinds de crisis van 2008.

China was goed op weg naar herstel, gesteund door het handelsakkoord met de Verenigde Staten. Door het coronavirus zal de groei echter wellicht zakken tot 4,9% in 2020, en nadien opnieuw aantrekken in de richting van de vooropgestelde 6% (in 2021). We onderstrepen dat China een grote budgettaire en monetaire manoeuvreerruimte heeft om dat herstel kracht bij te zetten.

India ontgoochelt: de groei wordt er afgeremd door een kredietcrisis en zakte in 2019 opnieuw onder de 5%. Enkele monetaire en budgettaire steunmaatregelen zouden een herstel – en een daling van de energieprijzen – in de hand moeten werken in 2020.

Wereldwijd liep de groei in 2019 lichtjes terug tot 2,9%. In 2020 zou de wereldeconomie met 2,4% moeten groeien, voor zover de effecten van de corona-epidemie onder controle blijven.

Wat deden de beurzen?

De aandelenmarkten waren zeer turbulent. Na een sterke start van het jaar werden ze een eerste keer opgeschrikt door het coronavirus in China, maar ze herstelden zich vrij snel. Eind februari tuimelden de aandelenkoersen pas echt goed naar beneden (-12 tot -14%), toen bleek dat het virus zich over de hele wereld verspreid had. De centrale banken brachten opnieuw kalmte. Op 4 maart bedroeg het koersverlies (in lokale munt) sinds het begin van het jaar -3 % voor de S&P (VS), -7% voor de Stoxx 600 (Europa), -13% voor de Topix (Japan),  -10% voor de FTSE 100 (VK) en -5% voor de MSCI Azië zonder Japan.

Opnieuw speelden kwaliteitsvolle obligaties hun stabiliserende rol: de rentes op 10 jaar daalden spectaculair. De Duitse 10-jaarsrente daalde van -0,19% naar -0,64%, in de Verenigde Staten van 1,92% naar 1,05%. Kwaliteitsobligaties konden profiteren van de flight to quality.