Beurs en economie
De beurzen hebben de laatste tijd twee gezichten. Enerzijds maken beleggers zich ongerust over de tekenen van economische vertraging. De geopolitieke onrust heeft daar grotendeels mee te maken. Anderzijds kikkeren beleggers weer op wanneer de centrale banken hun gekende recept van nieuwe rentedalingen herhalen.
De economische vertraging zet zich door in het tweede kwartaal, vooral in de industrie en de internationale handel. De consumptie en de dienstensector houden zich wel nog sterk. De bedrijfsresultaten zitten in de lift, hoewel de groei lager is dan de uitzonderlijke groeicijfers van 2018. Ondertussen neemt de politieke onrust verder toe: de handelsoorlog tussen de VS en China, spanningen in Hongkong, de brexit, crisis in Italië en de opmars van het populisme. Zouden die ontwikkelingen de langstdurende cyclus van economische groei sinds 11 jaar doen omslaan? De markten lijken dat te vrezen: ook al staan ze nog steeds in de plus op jaarbasis, deze zomer verloren ze toch bijna 3% terrein. De politieke ontwikkelingen zijn onvoorspelbaar: conflicten zijn altijd maar een tweet verwijderd van een opflakkering. Anderzijds ogen de alternatieven voor aandelen ook niet zo aantrekkelijk, want de rente is in vrije val. De Duitse tienjarige obligatie brengt nog maar -0,70% op, en zelfs België leent tegen een negatieve rente op 10 jaar.
Het is duidelijk dat de rentevoeten nog een hele tijd laag blijven, en na aftrek van de inflatie negatief zullen zijn. Sommige banken in Europa kondigden in de zomer aan dat zij nu ook een negatieve rente zouden aanrekenen op spaarrekeningen (deposito's) van hun particuliere klanten, wat al enige tijd het geval is bij institutionele klanten.
De lagerentepolitiek van de centrale banken is de oorzaak van de dalende langetermijnrentes. Door de aanhoudende lage inflatie en de vrees voor groeivertraging kozen de bankiers begin 2019 bewust voor deze strategie. Nochtans zaten we in december 2018 nog met renteverhogingen (monetaire verstrakking) en klonk het dat die op ‘automatische piloot’ stonden. Totdat de centrale banken in de eerste helft van 2019 voor een economische weerslag vreesden. Daarom nam de Amerikaanse centrale bank (de Fed) plots een spectaculaire bocht en verlaagde ze in juli haar basisrente met 0,25%, voor het eerst sinds 10 jaar. Tussen 2009 en 2015 had de Fed vastgehouden aan een nulrente voor haar basistarief, om vervolgens, tussen 2016 en 2018, de rente op te trekken naar 2,25-2,50%. In Europa schakelde de Europese Centrale Bank (ECB) een versnelling hoger: volgens haar kon de basisrente, die al vijf jaar negatief was, nog verder naar omlaag. Bovendien zou ze misschien opnieuw obligaties beginnen op te kopen (‘quantitative easing’).
Veel media benadrukken het risico van een nieuwe recessie. Die vrees is waarschijnlijk overdreven. De industriële productie krijgt inderdaad momenteel klappen, vooral dan in Duitsland en China. Maar de dienstensector doet het wel nog goed, en die is in de westerse economieën de belangrijkste. Ook de binnenlandse vraag blijft hoog. Consumenten hebben nog steeds vertrouwen in de toekomst dankzij de lage werkloosheid en een stijging van de lonen.
De economische groei zou zich wereldwijd rond 3% moeten handhaven. China heeft last van de importtarieven van de Verenigde Staten. Toch zou de impact maximaal maar 1% groei mogen kosten, en vandaag staat dat groeicijfer nog altijd op bijna 6%.
Nu de economie in Duitsland stokt en overal elders vertraagt, zou de groei in Europa dit jaar nog net boven 1% moeten uitkomen. De Verenigde Staten blijven groeien met meer dan 2%, ondanks enkele recente tekenen van afkoeling.
Na de correctie eind 2018 herpakten de markten zich goed in 2019. De beursklim werd tweemaal onderbroken: in mei en in juli/augustus verloren de markten telkens 5 tot 6%. Aan de oorsprong van de koude douche lag vooral politieke onrust: het handelsconflict tussen de VS en China, de escalatie in Hongkong, de no-deal brexit die steeds waarschijnlijker wordt en de val van de regering in Italië.
Bij het schrijven van dit artikel trokken de markten opnieuw aan en behielden ze een stijging op jaarbasis van 12,4% in Europa (Eurostoxx 600) en van 16,7% in de Verenigde Staten (S&P 500).
De rente bleef fors dalen, waardoor de rendementen van overheidsobligaties op 10 jaar overal zakten: in Duitsland van 0,24% naar -0,70%, in België van 0,77% naar -0,34% en in de Verenigde Staten van 2,68% naar 1,50%.
De olieprijzen, die in de eerste jaarhelft nog in de lift zaten door de toename van de geopolitieke risico’s, daalden opnieuw. Op jaarbasis stegen ze met 12,3%.
De euro verloor terrein tegenover de Amerikaanse dollar (- 4,2%), maar steeg wel fors tegenover het Britse pond (+ 0,60%).
Hoe reageert u hier best op als belegger? De rente zal nog lange tijd laag blijven. Als u dus geen risico’s wilt nemen, dan zult u zich tevreden moeten stellen met weinig of geen rendement. Heeft u wat meer ambitie voor uw spaargeld? Dan zijn aandelen een optie. Dé hamvraag is dan of ze overgewaardeerd zijn, zoals sommigen beweren. Dat zou zo zijn als de rente op 10 jaar 5% of meer bedroeg. Maar die vergelijking gaat vandaag niet meer op. Aandelen bieden momenteel rendementen (winst/koers per aandeel) van 5,5 tot 6%, waarvan ongeveer de helft in de vorm van dividenden. Als belegger mag u hopen dat die verder zullen stijgen, in tegenstelling tot de negatieve of nulrendementen van obligaties. De risicopremie van aandelen (met name het extra rendement van aandelen ten opzichte van risicoloze obligaties) is dus extreem hoog. Zoals de grafiek aantoont, speelt het rendementsverschil in Europa een belangrijke rol. En die tendens zien we ook meer en meer in de VS.
Deze nieuwe realiteit pleit op langere termijn in het voordeel van aandelen, ook al kunnen ze op korte termijn sterk schommelen als gevolg van politieke ontwikkelingen. Andere ondersteunende factoren zijn de toename van de fusie- en overnameactiviteiten en de aanhoudende gezonde resultaten van bedrijven. Analisten rekenen dat die ook in 2019 blijven stijgen (rond 2% in Europa en de Verenigde Staten), nadat ze in 2018 al flink vooruitgingen.