Familiale vennootschappen: nieuwe regels voor schenking en vererving vanaf 2026

Wat is het gunstregime?

Het gunstregime voor de overdracht van familiale vennootschappen en ondernemingen¹ houdt in dat aandelen² van vennootschappen waarvan de  zetel van werkelijke leiding zich bevindt in een lidstaat van de Europese Economische Ruimte tegen een gunstiger tarief vererfd of geschonken kunnen worden, mits zij voldoen aan een aantal voorwaarden. Dit gunstregime is in het leven geroepen om de continuïteit van de vennootschap te verzekeren na een overdracht van de aandelen, hetzij door schenking, hetzij bij overlijden.  

De drie gewesten kennen dit gunstregime, maar elk legt eigen accenten waardoor de regelingen per gewest verschillen. In wat volgt gaan we in op het gunstregime voor familiale vennootschappen in het Vlaams Gewest³. 

Indien een vennootschap als ‘familiale vennootschap’ wordt beschouwd,  kunnen de aandelen tegen 0% worden geschonken (in plaats van 3%) of geldt bij overlijden een vlak tarief van 3% erfbelasting in de rechte lijn (in plaats van de normale progressieve tarieven die oplopen tot 27% in de rechte lijn). 

Voor welke vennootschappen?

Het gunstregime is bedoeld voor vennootschappen die een economische activiteit uitoefenen en bij voorkeur ook personeel⁴ tewerkstellen. De vennootschap moet de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep tot voorwerp hebben en uitoefenen.  Het geldt dus niet voor zuivere management- en immovennootschappen (bijvoorbeeld verhuur van residentieel vastgoed), die van bij het begin uitgesloten waren en ook in de toekomst uitgesloten blijven.  

Om van het gunstregime te kunnen genieten, moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan.

Participatievoorwaarde  

De participatievoorwaarde blijft ongewijzigd in de nieuwe regelgeving. Indien u samen met uw partner en/of familie minstens 50% van de aandelen (stemrechten) bezit, voldoet u aan deze voorwaarde.

Een participatie van 30% kan eveneens volstaan, op voorwaarde dat u:

• samen met één andere familie minstens 70% van de aandelen bezit, of
• met twee andere families een participatie aanhoudt van minstens 90%. 

Belangrijk: de andere aandeelhouder moet een ‘natuurlijk persoon’ zijn en mag geen rechtspersoon zijn.

Activiteitsvoorwaarde

Het gunsttarief geldt enkel voor de overdracht van activa van ondernemingen en van aandelen (en certificaten) van vennootschappen die daadwerkelijk deelnemen aan het economische leven. Het gaat dan om ondernemingen en vennootschappen die een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit uitoefenen, of een vrij beroep.  

Voor familiale vennootschappen moet deze activiteit blijken uit de omschrijving van het voorwerp in de statuten van de vennootschap én moet de vennootschap deze activiteit ook daadwerkelijk uitoefenen.  

De activiteitsvoorwaarde is complex, omdat de Vlaamse Belastingdienst in het verleden vaak een eigen interpretatie hanteerde, wat tot veel onzekerheid leidde. Het nieuwe decreet zou deze onzekerheid moeten wegnemen.  

Een eerste belangrijke wijziging is dat de parameters inzake ‘reële economische activiteit’ worden geschrapt. Op heden wordt een vennootschap geacht géén reële economische activiteit te hebben – en dus per definitie uitgesloten van het gunstregime – indien zij: 

• minder dan 1,5% personeelskosten (post 61 van de jaarrekening) heeft ten opzichte van het totaal actief, én
• cumulatief méér dan 50% ‘terreinen en gebouwen’ (post 22 van de jaarrekening) bezit ten opzichte van het totaal actief.

Indien echter kan worden aangetoond dat de onroerende goederen geen privaat patrimonium vormen en effectief gebruikt worden voor de activiteit (bijvoorbeeld bedrijfspanden), kan het tegenbewijs geleverd worden en kan deze vennootschap alsnog in aanmerking komen als ‘familiale vennootschap’.  

Het vermoeden van inactiviteit wordt in het Ontwerpdecreet Begroting 2026 geschrapt omdat deze parameters aanleiding konden geven tot een oneigenlijk gebruik van het gunstregime. In het verleden hebben “gemengde” vennootschappen –  vennootschappen die enerzijds een kwalificerende activiteit uitoefenden, maar daarnaast ook residentiële onroerende goederen aanhielden – immers meermaals tot discussie geleid. De Vlaamse Belastingdienst (hierna ‘VLABEL’) sloot deze vennootschappen ten onrechte uit van het gunstregime.  

In het befaamde Slagerijarrest werd VLABEL in 2023 teruggefloten: het Grondwettelijk Hof oordeelde in dat arrest dat de aanwezigheid van 'privaat' vastgoed in een actieve vennootschap geen belemmering mag vormen voor de overdracht van aandelen onder het gunstregime.

Een tweede belangrijke wijziging is dat onroerende goederen die tot bewoning worden aangewend of bestemd zijn –   inclusief bouwgronden – van het gunstregime worden uitgesloten. Indien een holding minstens 10% van de aandelen⁵ van een dochtervennootschap aanhoudt die residentieel vastgoed bezit, zal de waarde van dit vastgoed eveneens worden uitgesloten. De waardering en correctie voor residentieel vastgoed gelden zowel op het niveau van de holding als op dat van de dochtervennootschap(pen), wat aanzienlijke administratieve uitdagingen met zich zal meebrengen. Ook de waardering van de uitgesloten activa zal niet eenvoudig zijn.  

De oorspronkelijke versie van het decreet van 3 oktober sloot residentieel vastgoed volledig uit van het gunsttarief. Het Ontwerpdecreet Begroting 2026 voorziet nu echter een belangrijke versoepeling voor vennootschappen waarvan de activiteit bestaat uit de ontwikkeling, verhuur of verkoop van commercieel én residentieel vastgoed. Dit is positief, want ook deze vennootschappen creëren toegevoegde waarde voor de economie. 

Indien aan de volgende voorwaarden wordt voldaan, zullen ‘actieve’ vastgoedvennootschappen ook als familiale vennootschap worden beschouwd:

• Minstens 75% van de omzet moet gegenereerd worden door activiteiten die betrekking hebben op residentieel vastgoed; én
• gedurende een periode van drie jaar vóór en drie jaar na de overdracht moet minstens één personeelslid voltijds op de payroll van de vennootschap staan.

Er blijven echter vragen bestaan, aangezien het begrip ‘omzet’ niet duidelijk geformuleerd is (gaat het om(bruto)huurinkomsten, netto-huurmarge, verkoopopbrengsten en/of gerealiseerde meerwaarde?). Ook is onduidelijk op welke manier het percentage van 75% moet worden berekend voor gemengde vastgoedvennootschappen (residentieel- en bedrijfsvastgoed). Hierdoor dreigen professionele vastgoedvennootschappen met een gemengd patrimonium buiten de uitzonderingsregeling te vallen. Hopelijk worden deze losse eindjes snel in wettekst gegoten om te vermijden dat er opnieuw een golf van eigen interpretaties ontstaat.

Continuïteitsvoorwaarden

Tot slot zijn er voorwaarden die gedurende drie jaar na de schenking of het overlijden moeten worden nageleefd om het gunstregime te behouden:

• Het behoud van ‘een ononderbroken activiteit’;
• Het opmaken en publiceren van een (geconsolideerde) jaarrekening;
• Behoud van de zetel binnen de Europese Economische Ruimte.

Deze voorwaarden zijn in grote lijnen onveranderd gebleven.  

Wel is er duidelijkheid gecreëerd over de toepassing van de sanctie indien deze voorwaarden tijdens de vooropgestelde periode niet vervuld blijven. In het verleden hanteerde VLABEL een eerder vreemde berekeningswijze voor de naheffing, maar het Hof van Cassatie heeft VLABEL daarin ongelijk gesteld. 

In de toekomst zal het nominale bedrag van de kapitaalvermindering of uitkering belast worden aan de normale tarieven van de schenk- of erfbelasting. Dit komt de rechtszekerheid ten goede indien de voorwaarden (deels) niet kunnen worden nageleefd. 

Praktisch?

Ook in de toekomst kan een voorafgaandelijk attest bij VLABEL worden aangevraagd, zodat belastingplichtigen zekerheid krijgen over de toepassing van het gunstregime.  

Een belangrijke wijziging is dat de vennootschap verplicht gewaardeerd moeten worden door een bedrijfsrevisor of gecertificeerd accountant. Hierbij wordt een splitsing gemaakt tussen: 

• enerzijds het aandeel in de waarde dat residentieel vastgoed vertegenwoordigt en dus aan de normale tarieven wordt belast;
• en anderzijds het aandeel in de overige waarde dat onder het gunstregime valt en aan een verlaagd tarief vererfd of geschonken kan worden.

Op het ogenblik van de aanvraag van het attest of de toepassing in de aangifte nalatenschap mag het waarderingsverslag maximaal 30 dagen oud zijn⁶. VLABEL beschikt vervolgens over een termijn van 60 dagen (in plaats van 90) om het attest af te leveren. Vanaf de datum van de eindbeslissing is het attest 60 dagen geldig.

Wat betekent dit concreet voor uw vennootschap en moet u nog snel actie ondernemen?

Indien uw vennootschap veel residentieel vastgoed aanhoudt, maar tevens een economische activiteit uitoefent, kunt u overwegen om nog dit jaar te schenken onder toepassing van het huidige gunstregime. Houd er echter rekening mee dat nieuwe aanvragen dit jaar naar waarschijnlijkheid niet meer behandeld zullen worden vanwege de doorlooptijd. Het is daarom belangrijk om deze analyse grondig te maken in overleg met uw accountant en/of notaris.  

Het is mogelijk om zonder attest te schenken en de toepassing van het gunstregime in de akte te vragen, maar indien VLABEL nadien oordeelt dat niet aan de voorwaarden van het gunstregime is voldaan, zal het normale registratierecht (schenkbelasting) van 3% opeisbaar zijn. 

Haast en spoed is zelden goed  –  ook hier geldt dit spreekwoord. Een schenking versnellen omwille van een fiscale wijziging is vaak niet doordacht. Ook in de toekomst zullen nog steeds veel vennootschappen onder het gunstregime kunnen worden overgedragen. Residentieel vastgoed zal dan wel aan 3% belast worden, maar dat blijft een gunstig tarief in vergelijking met de erfbelasting die tot 27% kan oplopen. 

Een duurzame planning, waarbij zowel het familiale als het fiscale luik aandacht krijgt, is volgens ons nog steeds de meest behoedzame manier om vermogen aan de volgende generatie over te dragen.

Heeft u vragen over wat deze wijzigingen voor u betekenen? Uw relatiebeheerder staat klaar om u de nodige toelichting te geven.