De Amerikaanse dollar onder druk: storm of rimpeling?

Het valt niet te ontkennen dat de dollar het zwaar te verduren kreeg in de eerste helft van 2025. De US Dollar Index (DYX), die de prestaties van de Amerikaanse dollar meet ten opzichte van zes andere belangrijke valuta, daalde sinds begin dit jaar met ongeveer 10,8%. Dit is de scherpste terugval over zes maanden sinds 1973, toen vrije wisselkoersen hun intrede deden. Uitschieters waren zichtbaar op 2 en 3 april, toen de DYX na de aankondiging van nieuwe invoertarieven door president Trump op ‘Liberation Day’ binnen 24 uur bijna 3% verloor. Toch is de reden waarom de dollar zo’n slechte koers reed de afgelopen maanden breder dan het verhaal van de tarieven. De schommelingen zijn het resultaat van een complex samenspel van meerdere factoren.

Scherpe val vanaf grote hoogte

Het laatste kwartaal van 2024 presteerde de dollar bijzonder goed. Het aanhoudende enthousiasme over AI en de sterke winsten van grote techbedrijven zorgden voor grote internationale belangstelling voor Amerikaanse technologieaandelen.

Na de verkiezing van Donald Trump in november heerste er bovendien optimisme op de markten. Er werd verwacht dat zijn beleid – met nadruk op economische groei, belastingverlagingen en handelsbescherming – gunstig zou uitpakken voor de Amerikaanse economie.

In combinatie met zwakke buitenlandse markten leidde dat tot overvraag naar Amerikaanse dollars. De EUR/USD-wisselkoers ging van ongeveer 1,10 USD per euro in oktober 2024 naar 1,03 USD per euro in januari 2025. De marktverwachting aan het begin van 2025 was dat de dollar zich verder zou versterken, mogelijk tot onder de 1,00 USD per euro.

Maar het agressieve en wispelturige economische beleid van Trump en de bijbehorende onzekerheid, schudden de kaarten anders. Het optimisme sloeg om in pessimistische voorspellingen en het beleggersvertrouwen kreeg een deuk. De dollar kreeg een zware klap, met als dieptepunt ‘Liberation Day’. Vooral de kracht van die koersbeweging begin april deed beleggers schrikken, ook al zette de neerwaartse trend van de dollar zich al eerder in het eerste kwartaal in. De aanhoudende onzekerheid bleef druk zetten op de munt.

Wie de wisselkoers tussen de euro en de dollar echter over een langere periode bekijkt, ziet dat de dollar zich nog steeds binnen zijn gebruikelijke marges beweegt, met schommelingen die passen binnen een normaal patroon. Op lange termijn balanceren dergelijke bewegingen zich doorgaans uit. De impact van de dollar op het rendement van beleggingen blijft over meerdere jaren meestal beperkt tot een gecumuleerd effect van +5 of -5%.

De dollar stond uitzonderlijk sterk aan het begin van 2025 waardoor de latere daling scherper aanvoelde. Toch bevindt de EUR/USD-wisselkoers zich vandaag, met een niveau rond 1,16, nog altijd op een historisch normaal tot zelfs sterk peil voor de dollar.

Hoge rente, zwakke munt: een mogelijke verklaring

Wat de evolutie van de dollar de voorbije maanden extra opmerkelijk maakte, was haar contra-intuïtieve reactie op het rentebeleid van de Amerikaanse centrale bank, de Fed.

In 2024 hield de Fed haar beleidsrente langdurig op een hoog niveau, om de aanhoudende inflatie in de VS te temperen. Dit in tegenstelling tot de Europese Centrale Bank (ECB), die haar rente geleidelijk verlaagde om de vertragende groei in de eurozone af te remmen. In Europa was de inflatie immers teruggebracht tot het gewenste niveau van 2% op jaarbasis.

Ondanks toenemende politieke druk van president Trump op Fed-voorzitter Jerome Powell om de rente te verlagen en zo de economie en export te ondersteunen, bleef de Fed ook dit jaar vasthouden aan haar beleid. Klassiek leidt dit tot een sterke dollar: hogere rentevoeten trekken immers kapitaal aan, waardoor de vraag naar dollars stijgt. Toch zagen we dit voorjaar het omgekeerde gebeuren: de dollar verzwakte fors.

Naast een afkalvend vertrouwen in de VS is er nog een factor die die dollarzwakte kan verklaren: het afdekken van wisselkoersrisico door buitenlandse beleggers. Wie in Amerikaanse activa investeert, loopt immers het risico dat een dalende dollar het rendement in de eigen munt aantast. De kost van dat afdekken of ‘hedgen’ wordt bepaald door het verschil in kortetermijnrente. Die rente liep in de VS vanaf 2022 fors op - sneller en sterker dan onder meer in Europa. Daardoor werd hedging duurder, waardoor veel beleggers hun bescherming deels of helemaal lieten vallen.

Toen de Amerikaanse munt in het voorjaar erg verzwakte, dekten velen hun risico’s alsnog af. Dat zogeheten ‘ex-post hedging’ bracht tijdelijk extra dollars op de markt, waardoor de koers verder daalde.

Opvallend: de scherpste dalingen van de dollar vielen in de Aziatische handelsuren, wat suggereert dat vooral beleggers in die regio aan het hedgen sloegen. De gelijktijdige stijging van Amerikaanse staatsobligaties wijst erop dat de dollarverzwakking op dat moment niet het gevolg was van massale uitstroom uit Amerikaanse activa. Dit ondersteunt het idee dat de recente dollarbeweging niet alleen voortkomt uit tanend vertrouwen, maar ook uit technische marktbewegingen door valutarisicobeheer.

Wereldmunt blijft overeind

De grote waardedaling van de dollar deed de alarmerende vraag rijzen of de ‘greenback’ zijn status als wereldmunt zou kunnen verliezen. Dat lijkt heel onwaarschijnlijk. Geen enkele andere valuta kan tippen aan de rol die de Amerikaanse dollar speelt in de wereldeconomie – of het nu gaat om valutahandel, internationale schulden, globale betalingen of valutareserves.

De dollar is veruit de meest verhandelde valuta op de wereldmarkt. Volgens de Bank for International Settlements (BIS) was de dollar in bijna 90% van alle valutatransacties in 2022 betrokken. De euro volgde als tweede, met een betrokkenheid van ongeveer 30 tot 35% (elke transactie bevat twee valuta, dus dit cijfer kan boven 100% uitkomen).

De meeste uitstaande internationale schulden — zowel staats- als bedrijfsobligaties — worden nog altijd in Amerikaanse dollar uitgegeven. Ook in het mondiale betalingsverkeer blijft de dollar dominant.

Centrale banken wereldwijd houden nog steeds het grootste deel van hun buitenlandse reserves in Amerikaanse dollars. Volgens IMF-gegevens gaat het om ongeveer 58 tot 60% van de wereldwijde valutareserves, terwijl de euro goed is voor ongeveer 20%. Andere valuta, zoals de Chinese yuan, Japanse yen en het Britse pond, volgen op grote afstand.

De dollar is en blijft dus de dominante wereldmunt. Hoewel sommigen de kans voor de euro al schoon zagen, moet die genoegen nemen met een tweede plaats.

Wat brengt de tweede jaarhelft voor de dollar?

Na de scherpe verzwakking van de Amerikaanse dollar in de eerste helft van 2025, lijkt de daling begin tweede semester tot stilstand te zijn gekomen. Toch blijft de onzekerheid groot. Ondanks de aanhoudende inflatiedruk verwacht de markt nog steeds renteverlagingen door de Fed in de komende maanden. Dat zou het renteverschil met de eurozone verder kunnen verkleinen en extra neerwaartse druk op de dollar zetten. 

Bovendien vertoont de Amerikaanse economie tekenen van vertraging en doet de oplopende staatsschuld van de VS twijfels rijzen over de houdbaarheid van haar begrotingsbeleid. Dit tast het vertrouwen in de dollar op langere termijn aan. Dat president Trump een zwakkere dollar toejuicht, helpt daar niet bij. Hij ziet een verzwakte munt als instrument om zijn economische doelstellingen te realiseren – het Amerikaanse handelstekort verkleinen, de industrie versterken en de overheidsschuld verlichten. 

Er zijn echter ook stevige steunpilaren. De VS blijft de grootste economie ter wereld, met diepe en liquide kapitaalmarkten, en de dollar blijft het fundament van internationale handel en financiën. Deze structurele voordelen zorgen ervoor dat schommelingen vaak tijdelijk zijn.

Ook in Europa heerst onrust. Het unilaterale handelsakkoord waarbij de VS een invoertarief van 15% oplegde op Europese exporten (zonder tegenmaatregelen van Europa), deed het vertrouwen in de Europese economie dalen. In één week verloor de euro bijna 3% aan waarde en zakte naar 1,142 USD — de grootste daling in drie jaar tijd. Toch herstelde de euro onmiddellijk gedeeltelijk, nadat tegenvallende Amerikaanse werkgelegenheidscijfers de dollar binnen een dag opnieuw met 1,5% deden verzwakken.

Die wisselkoersschommelingen raken ook bedrijven rechtstreeks. Begin dit jaar leden veel Amerikaanse ondernemingen nog onder de sterke munt, die buitenlandse winsten minder waard maakte in hun rapportering. Door de goedkopere dollar hebben verschillende bedrijven hun winstverwachtingen intussen opgetrokken. Voor Europese exporteurs geldt het omgekeerde: de sterke euro maakt hun producten buiten Europa duurder, wat de winstmarges in de tweede jaarhelft onder druk zet.

Deze gebeurtenissen tonen aan dat de wisselkoers tussen de euro en de dollar bepaald wordt door een dynamisch samenspel van economische data, monetair beleid, handelspolitiek en geopolitieke ontwikkelingen aan beide zijden van de Atlantische Oceaan. Het zijn vlottende munten die vrij ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Hun onderlinge verhouding is dan ook door niemand exact te voorspellen.