Delen Nieuws
In oktober kreeg ons kantoor in Brussel hoog bezoek: Peter Praet, voormalige hoofdeconoom van de Europese Centrale Bank, sprak onze institutionele klanten toe. De hoogtepunten met Artino Janssen, senior vermogensbeheerder bij Oyens & Van Eeghen, willen we u niet onthouden.
Artino Janssen: De Europese Centrale Bank heeft getracht de inflatie en de groei te stimuleren via onconventionele monetaire maatregelen. Sommige mensen twijfelen aan de effectiviteit van dit beleid nu de kapitaalmarktrentes zelfs negatief zijn geworden. Wat vindt u?
Peter Praet: Ik denk dat het monetaire beleid erg efficiënt is geweest, maar je moet het natuurlijk wel steeds in de precieze context bekijken. Neem de wereldwijde financiële crisis in 2007-2008. Daar zijn we zonder al te veel kleerscheuren doorgeraakt. Meteen daarna volgde de eurocrisis. De ECB is toen krachtig opgetreden. Nog wat later kregen we de Chinese schok, doordat de Chinese economie werd omgevormd van een productie- naar een consumptiegedreven economie. De G-20 heeft toen gezamenlijk gereageerd, en de economie herstelde zich opnieuw.
Maar vandaag zien we iets nieuws. De schok die we vandaag beleven is van geopolitieke aard: de brexit, het America First-beleid van president Trump. Wij spreken over een protectionistische schok. Dat vreet aan het vertrouwen van bedrijven. En dat heeft dan weer invloed op de bedrijfsinvesteringen en de consumptie. Ik denk dat voor dit soort schokken het monetaire beleid niet echt werkt. Ik zou dus een onderscheid maken tussen de reactie van de centrale bank tijdens de drie episodes in het verleden, en de meer recente schok. Monetair beleid geeft niet het juiste antwoord in het laatste geval.
Voor de huidige protectionistische schok werkt het monetaire beleid niet goed.
Artino Janssen: De Federal Reserve, ECB en de Bank of Japan hebben vandaag grote posities in overheids- en bedrijfsobligaties. Dat maakt van hen eigenlijk grote vermogensbeheerders. Komt daardoor de onafhankelijkheid van de centrale banken niet in het gedrang?
Peter Praet: Eigenlijk niet, nee. De centrale bank heeft een duidelijk mandaat – prijsstabiliteit – en kan autonoom bepalen welke instrumenten zij daarvoor inschakelt. De ECB besliste om obligaties te kopen waardoor het geld pompte in de markt. Marktactoren konden dan ofwel dat geld spenderen, want de rentes waren bijzonder laag.
Ofwel konden ze risico’s nemen, door te investeren op de aandelenbeurzen of door kredietrisico op te nemen. In beide gevallen stimuleert dat de economie.
De ECB koopt obligaties en houdt ze bij zolang haar doelstelling niet bereikt is. Dat is uiteraard niet het uitgangspunt van een vermogensbeheerder. De onafhankelijkheid komt door dit beleid niet in het gedrang. Het is juist het bewijs van haar onafhankelijkheid: ze gebruikt de instrumenten die ze denkt nodig te hebben om de doelstelling te halen waarvoor ze een mandaat heeft.
Artino Janssen: De ECB vraagt overheden regelmatig om via hun fiscaal beleid de economie te ondersteunen. Wil dat zeggen dat de grenzen van het monetaire beleid bereikt zijn? En hoe realistisch schat u vandaag een fiscale stimulus in?
Peter Praet: Gedurende decennia werd het monetaire beleid beschouwd als het belangrijkste instrument om een economie te stabiliseren. Als de economie te hard groeit, verhoog je de rente. Als de inflatie opflakkert, doe je het omgekeerde. Vandaag wordt de centrale bank geconfronteerd met twee fenomenen. Ten eerste: de lage of negatieve rentevoeten. En ten tweede: de protectionistische schok. Het monetaire beleid kan hier geen afdoend antwoord op geven. Vandaar dat ik het ruimer wil trekken. Het gaat er natuurlijk niet om gewoon meer geld uit te geven. Het gaat er om het geld op een verstandige manier te investeren. In infrastructuur, klimaatverandering en opleiding bijvoorbeeld. Overheden die dat voor elkaar krijgen tegen de huidige lage rentevoeten, maken een wijze beslissing. Het probleem is net dat overheden vaak niet verstandig investeren in de toekomst. Zelfs bij de huidige lage rentevoeten. Daar wringt het schoentje volgens mij. We hebben nood aan daadkrachtige en visionaire leiders en beleidsmakers. Het is aan hen om structurele hervormingen te doen en om de vraag te ondersteunen.
Ik heb mijn portie moeilijke situaties wel gehad. En het is de steun van vrienden en collega’s die toen het verschil maakte.
Artino Janssen: Uw lijst van verwezenlijkingen is indrukwekkend: professor economie, directeur van de Nationale Bank, kabinetschef van het ministerie van Financiën, directeur van de ECB. Welke job vond u het moeilijkst?
Peter Praet: Ik heb uit ervaring geleerd dat geen enkele crisis te moeilijk is – als je in een goed team zit. Mijn team was altijd top. En dan heb ik het niet alleen over de bazen zoals Luc Coene of Mario Draghi, maar ook over de andere collega’s. Ik noem het l’esprit de camaraderie. Dat helpt je geweldig vooruit in crisissituaties. Als ik terugkijk naar het verleden – en ik heb mijn portie moeilijke situaties wel gehad – dan merk ik dat de steun van vrienden en collega’s altijd het grote verschil maakte.
Artino Janssen: Hartelijk dank, mijnheer Praet.
Bekijk hieronder het volledige interview.
Wilt u niets missen van onze beursanalyses, updates over de fiscale actualiteit en adviezen over juridische nieuwigheden? In onze kwartaalnieuwsbrief Delen Expertise brengen we al onze inzichten voor u samen in één handig overzicht, met video’s, artikels en interviews. Schrijf u in.